Çocuğunuzun Zeka Türü Hangisi?
Okul başarısı hayatta başarılı olunacağına dair bir garanti vermez. Okul hayatında başarısız olarak görülen pek çok kişinin, yetişkinlikte önemli başarılara imza attığı bilinir. Bunun sebebi onlarda farklı zeka türlerinin gelişmiş olmasıdır. Peki sizin çocuğunuzun zeka türü hangisi? Çocuğunuzu biraz gözlemleyerek ve öğretmenlerinden bilgi alarak bunu anlayabilirsiniz. Çocuğunuzun zeka türünü anlayarak onun meslek seçimine ve verimli ders çalışmasına yardımcı olabilirsiniz.
Çoklu zeka kuramı 1983 yılında Gardner tarafından ortaya atılmıştır. Gardner zekayı tek ve baskın bir yetenek olarak görmek yerine çeşitli ve özel boyutlardan oluşan bir yetenek olarak ele alır. Liseye ya da üniversiteye giriş sınavlarındaki sorular öğrencinin sadece sözel ve matematiksel zekasını ölçecek şekilde hazırlanmıştır. IQ testleri de sadece sözel, matematiksel ve görsel zekayı ölçmektedir. Halbuki çocuğunuzun diğer yetenekleri de da onun hayattaki yönünü belirlemektedir. Günümüzde tanımlanmış olan 9 adet zeka çeşidi vardır:
Sözel/ Dilsel Zeka:
Bu zeka dilin temel işlevlerini kullanabilme yeteneği olarak görülür. Okuma, yazma, dinleme ve konuşma bu zeka türünün en belirgin özellikleridir. Yazarlar, şairler edebiyatçılar, politikacılar bu zeka boyutunu ağırlıklı olarak kullanırlar.
Mantıksal-Matematiksel Zeka:
Çözümler üretme, kavramlar arasındaki ilişkileri kurma, genelleme, sınıflama, hipotez kurma, hesaplama gibi becerileri içerir. Bu zeka türü gelişmiş öğrenciler ileride matematikçi, mühendis, bilgisayar programcısı ya da araştırmacı olabilir.
Görsel Zeka:
Bu zeka türü üç boyutlu bir nesnenin şekil ve görüntüsünün zihinde canlandırılmasıyla alakalıdır. Görsel zeka görsel düşünme, gördüklerini şekillerle ifade etme, boyama, şekil verme gibi davranışları kapsar. Mimarlar, dekoratifler, modacılar, ressamlar, tasarımcılar bu zeka türüne sahiptirler.
Müzikal/ Ritmik Zeka:
Bu zeka, duyguların aktarımında müziği bir araç olarak kullanan insanlarda görülür. Bu zeka türüne sahip kişilerde ritm, melodi duyarlılığı vardır. Enstrüman çalma, beste yapma, ritm tutma gibi yetenekler bu zekayla ilgilidir. Müzikal zekası güçlü olan kişiler arasında müzisyenler, solistler, besteciler, orkestra şefleri vardır.
Bedensel Zeka:
Bireyin vücudunu ve hareketlerini kullanma biçimini ifade eder. Zekanın bu boyutu vücut hareketlerini kontrol etmeyi, yorumlamayı, vücut-zihin arasındaki uyumu kapsar. Bedensel zekası yüksek bireyler sportif hareketleri, düzenli ritmik oyunları kolayca uygulayabilirler. Bu kişilerde koordinasyon, denge, hız, el becerisi dikkat çekicidir. Balerinler, aktörler, sporcular, dansçılar, şoförler, pilotlar, cerrahlarda bu zeka boyutu gelişmiştir.
Sosyal Zeka:
Bu zeka kapsamında bireyler arası iletişim kurma, onları anlama ve davranışları yorumlama yetenekleri bulunur. Sosyal zeka liderlik, empati kurma, işbirlikli çalışma gibi durumları kapsar. Liderler, psikologlar, politikacılar, öğretmenler, turizmciler bu zeka boyutunu yoğun bir biçimde kullanırlar.
Bireysel Zeka:
Bireyin kendini duyması ve anlamasını ifade eder. Kim olduğunu, hangi duyguları hissettiğini, olumlu-olumsuz yanlarını kendine itiraf edebilme yetenekleridir. Bu insanlar kendini tanıma, kendine güvenme, disiplinli olma, kişisel problemlerini çözme becerisine sahiptirler. Bu boyuta ait belirgin meslek türleri yoktur. Çünkü her meslek grubuna mensup kişilerde bu zeka boyutu görülebilir. Kişinin yaşam kalitesini arttıran bir zeka türüdür.
Doğa Zekası:
Doğa zekası, bitkileri, hayvanları, dünyayı, denizleri, mevsimleri vb. tanıma ve sınıflandırma yeteneğidir. Bu zeka türüne sahip kişiler doğayla ilgilenirler ve doğal dengeyi anlama konusunda yeteneklidirler. Biyologlar, botanikçiler, ziraatçılar ve zoologlar bu zeka boyutundaki örnek meslek mensuplarıdır.
Varoluşsal Zeka:
Bazı çoklu zeka kuramı savunucuları varoluşsal zekayı da bir zeka türü olarak önermektedir. Bu zeka, duyusal verilerin ötesindeki soruların veya olguların üzerinde düşünme yeteneğidir. Varoluşsal zeka türüne sahip kişiler rahipler, bilim adamları ve filozoflardır.
Her insanda bu zeka türlerinden en az bir tanesi baskın olarak görülür. Hepsinin birden çok gelişmiş olmasına nadir rastlanır. Çocuğun hangi zeka türlerine eğilimi olduğunu tespit edilirse, bu zeka türleri kullanılarak verimli ders çalışması da sağlanabilir. Örneğin doğa zekası yüksek bir çocukla açık havada ders yapmak verimliyken, görsel zekası gelişmiş bir çocuğu dersi renkli kalemlerle şemalar çizerek özetlemeye yönlendirmek verimli olacaktır. Ayrıca müzikal zekası gelişmiş bir çocuğa, ezberlemesi gereken şeyleri şarkı haline getirmeyi, dilsel zekası gelişmiş bir çocuğa kritik bilgileri kafiyeli olarak ezberlemesini ya da bedensel zekası gelişmiş bir çocuğa bilgileri tekrar ederken bir yandan yürüyüş yapmasını önermek faydalı olacaktır.
Şunlara da bir göz atın:
Çocuğun Zihinsel Gelişim Süreci