Çocuğun Zihinsel Gelişim Süreci
İnsanın zihinsel gelişimi 18 yaşına dek devam eden uzun bir süreçtir. Çocuklardan hangi dönemlerde neler bekleyeceğimizi anlayabilmek için çocuğun zihinsel gelişim süreci hakkında bilinçlenmek iyi olacaktır.
0-2 Yaş Arası Zihinsel Gelişim
0-2 yaşındaki bebeklerde sadece refleks halindeki hareketler görülür. Bebeğin dudaklarına dokunulduğunda emme refleksi, avucuna dokunulduğunda sıkma refleksi harekete geçer. Bebeklerde nesne devamlılığı yoktur; örneğin bir bebeğe emzik gösterip sonra emziği arkamıza saklarsak, bebek emziğin yok olduğunu düşünür. Bu nedenle bir süre sonra emziği tekrar ona gösterdiğimizde şaşırarak sevinir. Bebeğin bu refleksif davranışları daha sonra yerini amaçlı davranışlara bırakmaya başlar ve bebek beğendiği nesneleri uzanıp alma eğilimi gösterir.
2-6 Yaş Arası Zihinsel Gelişim
2-6 yaş arası ise çocuklarda dil ve sembol kullanımının geliştiği dönemdir. Bu yaştaki çocuklar kendilerini net bir şekilde ifade etmeye başlar ve varlıkları, başka nesnelerle sembolize etme becerisi gösterir. Örneğin bir çubuğu at, bir kalemi tabanca olarak kullanabilir. Dolayısıyla bu dönemde, oyun oynamanın çocuğun zihinsel gelişimine olumlu bir katkısı vardır.
2-6 yaş dönemindeki çocuklar nesneleri sadece tek bir özelliğe göre gruplayabilir. Örneğin; kırmızı üçgenleri bir tarafta toplaması istenirse, kırmızı kareleri de aynı gruba alır. Hem şekil hem renkleri göz önünde bulundurarak gruplama yapamaz. Mantıkları değişken ve yüzeysel olabilir. Kedi dört ayaklı bir hayvan olduğu için, dört ayaklı bütün hayvanları kedi olarak adlandırabilir. Ayrıca nesne ilişkilerini anlamakta güçlük çeker. Uzun ince bir bardakla, geniş kısa bir bardağı büyüklük açısından karşılaştırması istendiğinde, eni geniş bardak daha çok sıvı alabilir durumda olsa bile çocuk boyu daha uzun olduğu için diğer bardağın daha büyük olduğunu düşünecektir.
6-11 Yaş Arası Zihinsel Gelişim
6-11 yaş döneminde ise çocuklar artık işlem yapabilmeye başlarlar. Fakat işlem yapabilmeleri için somut bir anlatım gerekir. Örneğin “3+5 kaç eder?” sorusuna cevap veremezlerken, “Senin 3 portakalın varken ben sana 5 portakal daha versem toplam kaç portakalın olur?” şeklinde soru somutlaştırıldığında çocuk uygun cevabı verebilir. Ayrıca bu dönemdeki çocuklar “sonsuzluk, millet, vatan” gibi soyut kavramları anlayamazlar. Mecaz kullanıldığında da esas kastedileni kavrayamaz, kelimeleri somut anlamıyla ele alırlar.
11-18 Yaş Arası Zihinsel Gelişim
11-18 yaş arası dönem, kişinin zihinsel gelişiminin tamamlandığı dönemdir. Bu dönemdeki ergenler mantıklı ve soyut düşünebilirler. Ayrıca hipotezler kurabilir ve bu hipotezleri çeşitli argümanlarla temellendirebilirler. Buna bağlı olarak, ilgilendiği konularda çeşitli fikirler geliştirebilir.
Şuna da bir göz atın: