Çocuğun Sosyal Gelişim Süreci

İnsanın sosyal gelişimi, doğduğu andan ölene dek devam eden karışık bir süreçtir. Ama çocukken bu gelişim aşamaları yaş dönemlerine göre genellikle benzer şekilde olur. Çocuğun sosyal gelişim süreci hakkında bilinçlenmek, çocuğunuzu daha iyi anlamanızı sağlayacaktır. O halde Ericson’ın ve Freud’un kuramından yola çıkarak çocukların sosyal gelişiminin nasıl ilerlediğine bir göz atalım.

0-3 Yaş Arası Sosyal Gelişim

0-2 yaş arası, çocuğun annesiyle kurduğu ilişki onun temel güven duygusunu belirler. Eğer çocuk, annesiyle güvenli bir ilişki geliştirirse büyüdüğünde diğer ilişkilerinde de sağlıklı davranacaktır. Çocuğun küçükken annesi ile kurduğu ilişkinin gelecekteki ilişkilerine nasıl yansıdığını Bağlanma stiliniz ilişkilerinizi nasıl etkiliyor? yazımızda ele almıştık.

Çocuk 1 yaşından sonra yürüme becerisini kazanmaya başlar ve dünyayı keşfetmeye çalışır. Bu dönemde çocuğu çok fazla engellemek ve hiçbir şey yapmasına izin vermemek onun özgüvenini ve bağımsızlık algısını zedeleyebilir. Ebeveynlerin bu dönemde yapması gereken şey, gerekli güvenlik tedbirlerini aldıktan sonra çocuğu belli sınırlar içinde özgür bırakıp çevreyi keşfetmesine yardımcı olmaktır.

Çocuklar 2 yaşından sonra tuvalet alışkanlığını kazanmaya başlar. Bu davranış kazandırılırken çocuğa çok katı davranmak ya da fazla serbest bırakmak doğru değildir. Çünkü çocuk kendi vücudunun kontrolünü sağlamaya çalışırken fazla otoriter bir tutumla karşılaşırsa ileride fazla stresli, aşırı kontrollü bir karaktere sahip olabilir. Tuvalet alışkanlığı döneminde aşırı hoşgörülü davranıldığında ise öz disiplinini sağlayamayan dağınık bir karakter geliştirebilir.

3-5 Yaş Arası Sosyal Gelişim

Bu dönemde çocuk dünyayı benmerkezci şekilde algılar. Yaşıtlarıyla bir araya geldiğinde sağlıklı bir iletişim kurması zordur. Bu yaştaki çocuklar daha ziyade toplu bir şekilde monolog yaparlar. Hepsi kendi oyuncaklarıyla oynayıp kendisinden bahseder. Bu yaş grubundaki çocuklar kendi eşyalarını paylaşmak istemez ama diğer çocukların eşyalarını almak isteyebilir. Dolayısıyla bu dönemde çocuğa kendi hakkını korumayı ve başkalarının alanına saygı duymayı öğretmeye başlamak gerekir. Gelecekte diğer insanlarla olan ilişkilerde sınır koyabilmesinin temeli bu yaşlarda atılmaktadır.

5-11 Yaş Arası Sosyal Gelişim

Okul dönemi olan 5-11 yaş arasında, okul başarısı çocuğun kendine güvenini arttırır. Çocuk üreticiliği deneyimleyerek gerçekçi hedeflere yönelmeye başlar. Eğer başarısız olursa kendisini değersiz hisseder. Bu nedenle çocuğun sabırlı, sıcak, ilgili, yakın öğretmen ve anne-baba tutumuyla yetişmesi önemlidir. Bu dönemde çocuğa başarılı bir sonuç almanın değil, çalışıp emek vermenin değerli olduğu gösterilmelidir. Eğer aile içinde başarının altı çok fazla çizilirse ve başarı odaklı olunursa çocuk zamanla sınav kaygısı yaşamaya başlayacaktır.

11 Yaş Sonrası Sosyal Gelişim

11-18 yaş arası ergenlik dönemi olarak düşünülür. Bu dönemde çocuk kimlik arayışına girer. Ünlüleri idealleştirme ya da sık sık tarz değiştirme bu dönemde beklenen davranışlardır. Bu yaşlarda ergenler, etraftaki insanların düşüncelerini çok fazla önemser ve görünüşlerine çok zaman harcarlar. Bazen ailelerinden uzaklaşmaya çalışabilir ve agresif davranışlar sergileyebilir.

11 yaş sonrası dönemde kişisel ilgiler, yetenekler belirmeye başlar ve meslek seçimi gündeme gelebilir. Ebeveynlerin bu dönemde yapması gereken şey, çocuğun kendisini tanımasına yardımcı olmak, çeşitli kanallar açarak farklı alanlarını deneyimlemesini sağlamak ve onu birey olarak algılayıp kendisini ifade etmesine izin vermektir. Yoksa çocuğun kimlik karmaşası ve aile ile olan çatışması çok uzun sürebilir ve özgüvenini kazanması zorlaşır.